MAİB verilerine göre, Türkiye’nin makine ihracatı 2024 yılında yüzde 0,3 artışla 28,3 milyar dolara ulaşarak tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Tonaj bazında gerileme görülse de birim ihracat fiyatlarındaki yükseliş gelirde artış sağladı. Almanya pazarındaki düşüşe rağmen, ABD’ye yapılan ihracattaki yükseliş bu kaybı büyük ölçüde telafi etti. Rusya ve İsrail’e ihracattaki daralma sektörü zorlayan faktörlerden biri olurken, küresel ticaretteki belirsizliklere rağmen Türkiye makine sektörü istikrarlı büyümesini sürdürmeyi başardı.
MAİB’in açıkladığı makine imalat sanayi konsolide verilerine göre, 2024 yılında Türkiye’nin serbest bölgeleri de kapsayan toplam makine ihracatı, yüzde 0,3’lük bir artışla 28,3 milyar dolara ulaştı ve yeni bir rekora imza attı. İhracat, tonaj bazında yüzde 4,7 azalırken, kilogram başına düşen ortalama birim ihracat fiyatı ise yüzde 4,2 arttı. Bu artış sayesinde, toplam makine ihracatından elde edilen gelirde küçük bir yükselme görüldü.
2024’te en fazla ihraç edilen makineler arasında evsel ve endüstriyel soğutma makineleri ve içten yanmalı motor ve aksamları yer alırken, inşaat ve madencilik makineleri ile yıkama ve kurutma makineleri de dikkat çeken diğer alt dallar oldu.
Almanya ihracatı düştü, ABD ihracatı arttı
En büyük ihracat pazarı olan Almanya’ya yapılan makine ihracatı yüzde 5,4 düşüşle 3 milyar dolara gerilerken, bu kaybın önemli bir kısmı ABD pazarındaki yüzde 5,6’lık artış sayesinde telafi edildi ve ABD’ye yapılan ihracat 1,8 milyar dolara ulaştı. Yaptırımlar nedeniyle Rusya’ya makine ihracatı 400 milyon dolar gerilemesine rağmen, sektör önceki yıla göre toplamda 100 milyon dolar fazla ihracat gerçekleştirdi.
Makine İhracatçıları Birliği Başkanı Kutlu Karavelioğlu, geçmişten devralınan belirsizlik ortamına karşı makro politika önermelerinin öne çıkacağı bir yıl olacağı tahminiyle, küresel makine ticareti ve Türkiye’nin ihracatına dair beklentilerini paylaştı.
“Dünya makine teçhizat ihracatı yılı sınırlı bir toparlanma ile kapattı”
Karavelioğlu; “Önceki yıl yüzde 1 daralan dünya makine teçhizat ihracatı, 2024’ü makine fiyatlarının yükselmesiyle sağlanan yüzde 2’lik artış ve sınırlı bir toparlanma ile kapattı. IMF’nin dünya ekonomisinin 2025’te potansiyelinin altında kalarak yüzde 2,8 kadar büyüyeceği tahmini makine teçhizat yatırımlarının bu yıl da 2022’deki 5,5 trilyon dolar seviyesine yükselemeyeceğine ve üretimdeki kayıpların telafi edilemeyeceğine işaret ediyor. Trump’ın seçim vaatlerini yerine getirmek üzere koyabileceği ilave gümrük vergilerinin küresel ticareti yüzde 8-10 düzeyinde daraltabileceği, hatırı sayılır kaynaklarca da dile getiriliyor. Bütün dünyaya sirayet edebilecek bir korumacılık furyasının neticesi, tekrar yükselişe geçen enflasyon ve yüksek faiz ortamı nedeniyle yatırımların düşük seviyede kalması olur. 2024’te Avrupa’daki sıkıntıyı ABD’deki canlılıkla aşan sektörümüzü kritik günler bekliyor” ifadelerini kullandı.
“Rusya’daki gelir kaybımız 400 milyon dolara ulaştı”
Suriye’nin, Ukrayna’nın ve Filistin’in uluslararası mali programların desteğiyle yeniden imarı ve kısıtlanan Rusya ve İsrail pazarının açılması gibi muhtemel gelişmelerin 2025 ve sonrası için güçlü beklenti yarattığına işaret eden MAİB Başkanı Kutlu Karavelioğlu şunları söyledi; “Dört gözle beklenilen ve bütün yaptırımları sonlandırması umulan ateşkes veya barış anlaşmalarının zaman alacağı bellidir. Bu yıl ihracatımızdaki daralmanın yüzde 17,1 olduğu Rusya’daki gelir kaybımız 400 milyon dolara ulaştı. İsrail’le ticaret yasağının da makine ihracatımıza 250 milyon dolar kadar menfi etkisi oldu. NATO güvencesi azalan Avrupa’nın savunma sanayi kapasitesini artırma çabalarını dikkate aldığımızda, her şeye rağmen pandemiden bu tarafa çok güçlenen rekabetçiliğimizi sınama fırsatı bulacağımız yeni imkanlar ufukta belirmiş görünüyor.”
“19 çeyrek aradan sonra daralmaya başlayan makine teçhizat yatırımlarını pozitife geçirmenin kolay olmayacağı kesin”
Sanayi PMI’nın makine sektöründe son 4 aydır eksi bölgede olduğunu, TÜİK’e göre ocak-ekim döneminde makine sanayinde üretimin yüzde 8,3 gerilediğini belirten MAİB Başkanı Karavelioğlu, 2025 yılı için daha iyimser olduklarını dile getirdi. Karavelioğlu; “Ticari kredi büyümesi henüz hedeflerin altında gidiyor olsa da enflasyonun seyrine bağlı bir gevşeme olacağını, İstihdamı Koruma Programı gibi uygulamalar ve yeni finansman imkanları ile küçük ve orta ölçekli işletmelerin rahatlatılmaya çalışılacağını anlıyoruz. İhracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredilerindeki faiz maliyet düşüşü gibi olumlu haberler, 2024 son çeyreğindeki karamsarlığın izlerini siliyor. Yine de imalat faaliyetlerindeki bozulmanın ve küresel makine sipariş endeksindeki yavaşlamanın devam ettiği bir dönemde, geçen yıl 19 çeyrek aradan sonra daralmaya başlayan makine teçhizat yatırımlarını pozitife geçirmenin kolay olmayacağı kesin” dedi.
