Türkiye’nin en kıymetli orman varlıklarından biri olarak gösterilen Sarıkamış Ormanları, gerçek dünyadan, hayaller alemine geçeceğiniz gizli bir geçit gibi. Kışın beyaz kar örtüsüyle, yazın ağaçların arasından süzülen güneş ışınlarıyla, sonbahar ve ilkbaharda da büründüğü binbir çeşit rengiyle Sarıkamış Ormanları dört mevsim görsel bir şölen sunuyor. Peki, Türkiye’de en yüksek irtifadaki sarıçamların Sarıkamış Ormanları’nda yetiştiğini biliyor muydunuz?

Tarihin tozlu sayfalarından günümüze bir yolculuğa çıktığımızda, herkesin aklına Sarıkamış ile ilgili aynı can alıcı hikaye gelir… 1914-1915 yılları arasında yaşanan ve binlerce askere mezar olan Sarıkamış Harekatı… Sarp yamaçlar, sert ve acımasız kış Sarıkamış dediğimizde belki de gözünüzün önüne gelen ilk kareler. Ancak biz bu sayımızda sizleri, Sarıkamış’ın ormanlarına götüreceğiz. Türkiye’nin en önemli kış turizm bölgelerinden biri olan Sarıkamış Ormanları eşsiz doğası ve muhteşem yaban hayatı ile dört mevsim ayrı bir güzelliğe sahip. Doğanın tüm güzelliklerini ve renklerini bir arada görmek isterseniz özellikle sonbahar mevsiminde rotanızı Sarıkamış Ormanlarına çevirmelisiniz.

Sarıkamış Ormanları, Kars il merkezinin 33 kilometre güneybatısında Sarıkamış ilçesinden başlayarak kuzeyde Şenkaya sırtları ve güneyde Aras Vadisi arasında kalan Anadolu’nun üçüncü yüksek doruğu olan Süphan Dağı çevresindeki ormanları kapsıyor. Toplamda 22 bin 520 hektar büyüklüğündeki alan, 2004 yılında Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Parkı olarak ilan edildi. Toplam alanın yüzde 19’u ormanlık, yüzde 81’lik bölümü açık alan olan ormanın yüzde 84’ü verimli, yüzde 16’sı ise verimsiz orman. Erzurum’un Şenkaya ilçesinin 40 kilometre güneydoğusunda, Horasan’ın ise kuzeydoğusunda yer alan bölgenin güneydoğusundaki derin vadiden ise Aras Nehri akıyor.

Batıda Allahuekber Dağlarına kadar uzanan Sarıkamış Ormanlarının kapladığı tepeler, kuzeyde Horasan’ın dağ çayırlarını Kars platosundan ayırıyor. Sönmüş bir volkanik dağ olması sebebiyle Süphan Dağı çevresinde volkanik bir cam formu olan obsidiyen kayaları ve diğer volkanik kaya formaları bulunuyor. Yapılan araştırmalar sonucu, Süphan Dağında bulunan volkanın en son MÖ 8050 yılları civarında patladığı düşünülüyor.

Dört endemik türü bulunuyor

Türkiye’deki en yüksek irtifada yetişen sarıçamlara ev sahipliği yapan doğa harikası bölgede üçü Türkiye endemik olmak üzere toplam dört endemik türü bulunuyor. Bu endemikler önemli doğa alanı kriterleri içerisinde yer alıyor. Bu endemik türlerinden özellikle Astragalus eliasianus (sarıkamış geveni) ve Hieracium sarykamyschense (kamış şahinotu) nesli küresel ölçekte yok olma noktasına gelmiş türler arasında. Ayrıca Astragalus eliasianus sadece bu alanda yaşıyor.

Sonbaharda renk cümbüşü sizi bekliyor

Özellikle sonbaharda harika bir renk cümbüşünün yaşandığı milli parkta bulunan bitki çeşitliliği incelendiğinde, 58 familyaya ait 206 cins, 352 tür, 34 adet alttür ve 8 adet varyete bulunuyor. Öncü ormanlık alan özelliğinin hakim olduğu bölgede, sarıçam ormanlık alanlarının kesildiği derin vadi yamaçları ve çukurları meşe, kavak ve huş ağaçlarıyla kaplı. İnsanı büyüleyen bir atmosfere sahip olan bölgede, orman sınırının üzerinde çıkıldığında, yüksek dağ çayırları ve dağ bozkırlarının kapladığı alanı görmek mümkün. Ayrıca söz konusu bu alanda küçük gölcükler ve yaz boyunca ıslak kalan çayırlar bulunuyor. Küçükkumru Dağının batısında yer alan ıslak çayırların ise içinde küçük sazlıklar barındırıyor.

Nesli tükenmekte olan hayvanların yuvası

Önemli bir hayvan popülasyonuna ev sahipliği yapan milli park, 75 memeli, 107 kuş, altı balık ve yedi adet iki yaşamlı tür barındırıyor. Yırtıcı kuşlar için Avrupa Birliği ölçeğinde öneme sahip olan bölgede, kara akbaba, küçük orman kartalı, kızıl akbaba, bıyıklı doğan ve sakallı akbaba gibi kuşlar bulunuyor. Dünya ölçeğinde nesli tükenmekte olan yediuyur ve bölgesel ölçekte tehlike altında olan vaşak ve susamuru alandaki en önemli memeli türleri. Ayrıca Sarıkamış Ormanlarında Türkiye’ye endemik olan çok gözlü diana olarak bilinen kelebek türü de bulunuyor.

Sarıkamış Şehitlik Abidesi

Sarıkamış Ormanları sadece eşsiz doğası ve sahip olduğu güzellikler ile değil aynı zamanda bölgede bulunan Şehitlik Abidesi ile de yıl içerisinde binlerce yerli ve yabancı turisti ağırlıyor. 1914-1915 yılları arasında Sarıkamış Harekatında binlerce asker Allahuekber Dağlarında şehit oldu. Donarak ölen askerlere ait şehitlik abidesi, bu trajedik olayın yaşandığı alanda inşa edildi. Çeşitli kaynaklardan alınan bilgilere göre; Sarıkamış Harekatında şehit olan askerlere ait 20 şehitlik bulunuyor. Bu şehitliklerden sadece sekiz tanesi bir abideye sahip.

Yasadışı ağaç kesimi devam ediyor

Türkiye için oldukça önemli bir orman varlığı olmasına rağmen, bölgede devam eden yasadışı ağaç kesimi sorunları da beraberinde getiriyor. Özellikle büyük yırtıcı kuşlara yuva olabilecek potansiyel yaşlı çamların kesilmesi, hayvan popülasyonu açısından büyük bir tehlike yaratıyor. Bununla beraber baharda karların erimesiyle artan toprak erozyonu bölgeyi verimsizleştiriyor. Domuz, geyik, karaca ve tavşan gibi memeli türlere yönelik süren avlanma da kurt ve ayı gibi yırtıcıların aç kalarak evcil hayvan sürülerine saldırmalarına neden oluyor. Bölgenin milli park ilan edilmesi döneminde parkın sınırları Osmanlı – Rus Savaşının geçtiği alanları kapsayarak belirlendi ve doğa koruma amacından ziyade tarihsel anıt olarak tasarlandı. Bundan dolayı Sarıkamış – Handere – Erzurum hattının güneyinden Aras Vadisine kadar olan ormanlık kısım, çok sayıda canlı türüne de ev sahipliği yapmasına rağmen milli park sınırlarına dahil edilmedi.