Uzun yıllar Rusya’da gazetecilik yapan Ahmet Coşkun Aydın Rusya-Ukrayna krizinin Türkiye ekonomisine etkilerini, önümüzdeki süreç ile ilgili ön görülerini ve bu krizin ortaya çıkmasının asıl nedenlerini anlattı. Türkiye’nin henüz krizin sonuçlarını hissetmeye başlamadığının altını çizen Aydın; “Bu kavgadan olumsuz olarak en çok etkilenecek ülke Türkiye olacak. Olumsuz etkileri gerçek anlamda henüz net bir şekilde yaşamaya başlamadık ama çok kısa bir zaman içerisinde bunun ortaya çıkması kaçınılmaz olacak” ifadelerini kullandı.

Rusya-Ukrayna krizinin başta en çok Türkiye ve sonrasında da Almanya’yı etkileyeceğini belirten duayen gazeteci Ahmet Coşkun Aydın, asıl etkilerin önümüzdeki günlerde ortaya çıkacağını söyledi. İthalat rakamlarından ziyade ihracat rakamlarında ciddi düşüşler yaşanabileceğine dikkat çeken Aydın, Türk yatırımcı ve girişimcilerinin uğradığı zararın bilançosunun büyük olacağının altını çizdi. Doğalgaz konusuna değinen Ahmet Coşkun Aydın şu önemli değerlendirmeyi yaptı; “Rusya’dan doğalgaz satın alanlar içinde Almanlardan sonra dünyada ikinci sırada yer alıyoruz. Biz bu doğalgazı alırken neyle ödüyorduk, gelen turistlerin bize bıraktığı döviz ile ödüyorduk. Şimdi bu ihtimal ne kadar yürüyecek bilmiyoruz. Bundan iki ay kadar önce Putin, doğalgaza zam yapmadıklarını ifade etmişti. Ancak fırsattan istifade başka doğalgaz ihraç eden ülkeler zam yapabilir, bu zammı Ruslar da takip edebilir” diye konuştu.

  • Rusya-Ukrayna arasındaki gerilim uzun zamandır devam ediyor ancak krize geçtiğimiz bir ay içinde dönüştü. Bu krizin asıl nedenleri nedir?

Bu iki toplum aynı soydan gelen iki kardeş, akraba halk ancak yıllar içinde değişime uğramışlar. Türkiye ile Azerbaycan gibi düşünebiliriz. Elbette olaylar bir-iki ayda bu noktaya gelmedi. Bu 30 yıldan beri süre gelen hatta ve hatta Soğuk Savaş Dönemi’nden gelen bir gerginliğin patlaması. Ama asıl gerginlik 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından yaşandı. Yani Soğuk Savaş bitti, Varşova Paktı dağıldı, Varşova Paktı dağılınca da Rusya’nın dünya üzerindeki askeri etkisi azaldı. Bu arada o güne kadar Sovyetler Birliği içinde yer alan, Litvanya, Estonya, Letonya, Romanya, Polonya, Bulgaristan gibi ülkeler birer birer NATO üyesi oldu. NATO günümüzde kendisini uluslararası teröre ve uluslararası nükleer kaçakçılığına karşı mücadele ile yükümlü görüyor ise de NATO’nun asıl amacı Rusya’yı askeri anlamda kuşatmak. 1990’lı yıllarda ben Moskova’daydım.  O zaman NATO Rusya’ya üyelik teklif etti. O dönem Rusya Federasyonu, NATO üyesi olmuş olsaydı, NATO Asya kıtasının çok büyük bir bölümünü etkisi altına alabilecekti. Rusya bu teklifi reddetti. Buna karşılık o dönemin ılımlı barış ortamından dolayı Rusya, NATO’ya gözlemci olarak katılmayı kabul etti. Söz konusu bu günler iyi günlerdi. Bununla birlikte Avrupa Birliği ve NATO’nun Ukrayna’yı ele geçirmek gibi bir hedefi var. Yani Ukrayna’ya seni Avrupa Birliği’ne alacağız, sonra da NATO üyesi yapacağız dedikten sonra bir adım daha atacak Gürcistan ve Azerbaycan’ı da alarak Rusya’yı tamimiyle aşağıdan kuşatmış olacak. Bu durum Rusya’yı güvenliği anlamında fazlasıyla tehlikeye düşürecek ki zaten Putin her açıklamasında; “Burnumuzun dibine NATO roketlerini ve silahlı kuvvetlerini istemiyoruz” diyor. Böyle bir konunun böyle bir yaklaşımın kendisi için bir savaş sebebi olduğunu söylüyor. Bunun dışında Ukrayna’da Rusların çoğunlukta yaşadığı küçük Cumhuriyetçikler var. Buradaki halkın yüzde 90’ı Rus. Ukraynalıların kökeni her ne kadar Rus olsa da kendilerini Ruslardan tamamen ayrı bir millet olarak kabul ediyorlar ve bu bölgelerde yaşayan Rus asıllı vatandaşlara milliyetçi baskılar yapıyorlar. İşte bunların hepsi bu sürece zemin hazırlayan faktörler. Yani olay yayılma. Avrupa’nın emperyalist bir yayılımı söz konusu burada. Rusya da bu anlamda kendini savunuyor, kendisini korumaya çalışıyor. Ama tekrar tekrar vurguluyorum bir insanın canından olması kimsenin istediği bir olgu veya davranış şekli olamaz.

“OLUMSUZ ETKİLERİ GERÇEK ANLAMDA HENÜZ NET BİR ŞEKİLDE YAŞAMAYA BAŞLAMADIK”

  • Türkiye’nin hem Rusya ile hem de Ukrayna ile önemli ticari iş birlikleri var. Türkiye ekonomisi bu krizden nasıl etkilenecek?

Şu an henüz hissetmiyoruz ama bu kriz Türkiye’yi çok olumsuz etkileyecek. Bu kavgadan olumsuz olarak en çok etkilenecek ülke Türkiye olacak. Turizmdeki bel kemiğimizi Almanya, Ukrayna ve Rusya oluşturuyor. Oradaki bu yıkımdan sonra Ukrayna’dan hiç kimsenin gelemeyeceğini artık hepimiz biliyoruz. 1 Mayıs Rusya’da en büyük tatillerden birisi. Yaklaşık 10 gün tatil oluyordu ve Ruslar akın akın tatile gelmeye başlıyordu. Ama durum ne yazık ki çok çok tersine döndü. Ülkeye geldiklerinde kredi kartıyla ödeme yapıyorlardı. Ama şimdi kredi kartları da çalışmayacak hale geldi. Yani ciddi bir ekonomik yıkım var. Ne derece doğru olduğunu bilmemekle beraber fiyatların aşırı şekilde yükseldiğini rublenin yüzde 50’ye yakın değer kaybettiğini takip ediyorum. Bu nedenle birinci darbeyi buradan yiyeceğiz. İkincisi biz Rusya’dan doğalgaz satın alanlar içinde Almanlardan sonra dünyada ikinci sırada yer alıyoruz. Biz bu doğalgazı alırken neyle ödüyorduk, gelen turistlerin bize bıraktığı döviz ile ödüyorduk. Şimdi bu ihtimal ne kadar yürüyecek bilmiyoruz. Bundan iki ay kadar önce Putin, doğalgaza zam yapmadıklarını ifade etmişti. Ancak fırsattan istifade başka doğalgaz ihraç eden ülkeler zam yapabilir, bu zammı Ruslar da takip edebilir. Ayrıca sattığımız ürünleri taşıyan tırların yolları uzayacak. Yakıt fiyatlarındaki aşırı artış maliyetleri nasıl etkileyecek bunları da zaman içerisin de göreceğiz. Aynı ticari olumsuzluklar ne yazık ki Ukrayna ile de yaşanacak gibi görünüyor. Kısacası olumsuz etkilerini gerçek anlamda henüz net bir şekilde yaşamaya başlamadık ama çok kısa bir zaman içerisinde bunun ortaya çıkması galiba kaçınılmaz olacak. Kaldı ki oradan aldığımız tahıl var özellikle buğday konusu var. Bu iki ülke dünyanın en çok buğday ihraç eden ülkeleri arasına girmeyi başardılar. Yarın öbür gün bizde buğday sıkıntısı olduğunda, onlar buğdayını satacak mı? Savaş halinde olan bir ülke elindeki buğdayı satacak mı yoksa ne olur ne olmaz deyip depolarında mı saklayacaklar? Bunları henüz görmedik ama ihtimal içinde olan olaylardan bir tanesi.

“BU KRİZE TEK TARAFLI BAKILMAMALI, RUSYA’DA BÜYÜK BİR ÇÖKÜŞE GİDİYOR”

  • Bu krizden en çok hangi ülkelerin ve sektörlerin zarar görebileceğini tahmin ediyorsunuz?

En çok zararı biz göreceğiz ama dünyanın en gelişmiş ekonomilerinin başında yer alan Almanya’da oldukça fazla etkilenecek. Almanya doğalgazda Rusya’ya tamamen bağımlı. Onu geçtik Almanya makine konusunda çok üstün. Bu hammaddeler nereden geliyor? Tamamen Rusya’dan. Bu ürünleri alamadığında neyi, nereden alacak da söz konusu bu endüstrisini sürdürecek. Henüz onlar da daha bu işin farkına varmadılar. Onları da anlamak mümkün değil, savaşı durdurmak yerine körükle gidiyorlar. Burada bir şeyin altını bir kez daha çizmek de fayda var. Bu krize tek taraflı bakılmamalı. Rusya’da büyük bir çöküşe gidiyor. Çünkü savaş ülkenin ekonomisini çökertir. Elinizdekini avucunuzdakini askeri harcamaya yatırırsanız halkınıza bir şey bırakamazsınız, ekonominiz çöker, ortada kalırsınız. Rusya buna zorlanıyor gibi geliyor bana. Yani Rusya’da kan kaybediyor.

“İTHALATTAN ZİYADE İHRACAT RAKAMLARINDA DÜŞÜŞ OLACAK GİBİ GÖRÜNÜYOR”

  • Bu kriz Türkiye’nin yıl sonundaki ithalat ve ihracat hedeflerini sekteye uğratacak gibi duruyor? Sizin düşünceniz nedir?

Evet doğru bu kriz ithalat ve ihracat rakamlarını olumsuz etkileyecek. Yalnız ben aldığımız ürünlerde değil, sattığımız ürünlerde asıl sorunun yaşanacağını düşünüyorum. Satışlarda düşüşler yaşanacağı beklentisindeyim İthalattan ziyade ihracat rakamlarında düşüş olacak gibi görünüyor.

“GİRİŞİMCİLERİMİZ AÇISINDAN UĞRAYACAĞIMIZ ZARAR UKRAYNA’DA DAHA FAZLA OLACAK”

  • Bu doğrultuda Rusya ve Ukrayna ile ticaret yapan kişilerin nasıl bir yol haritası izlemesini önerirsiniz?

Savaş devam ediyor orada neler kaybettiğimizin daha bir bilançosu yok. Ukrayna’da mağazası olan, imalathanesi olan, üretim merkezleri olan vatandaşlarımız var. Canlarını kurtarmak için bırakıp geldiler. Bu alanlar yıkıldı mı, yakıldı mı, tahrip mi oldu bilinmiyor. Oradan uğrayacağımız zararlar var, bu kayıplar nasıl tazmin edilecek hepsi birer soru işareti. Ukrayna’da yerleşik yatırımlarımız daha fazla görünüyor girişimcilerimiz açısından uğrayacağımız zarar Ukrayna’da daha fazla olacak. Ancak onun da bilançosu ne zaman çıkar belli değil.

  • Son olarak bu krizin nasıl sonlanmasını bekliyorsunuz?

Ukrayna açısından şehir savaşlarına dönüşecek gibi duruyor. İşte böyle bir durumda iş daha da uzayabilir. Temennim böyle bir şey olmaması yönünde elbette. En son Ukraynalı bir tanıdığımı aradığımda savaşın ağustos aynına kadar sürmesini beklediklerini söyledi. Bu çok uzun bir süre ve çok büyük bir yıkım. Temennim en kısa sürede bu sorunun çözülmesi ve daha fazla insanın bu durumdan zarar görmesinin engellenmesi.