Doğal ormanların varlığını sürdürmesi ve hammadde ihtiyacı için kullanılmaması için endüstriyel orman alanlarının ülkemizde artırılması gerekiyor. Doğal ormanlık alanların korunması amacıyla yola çıkan Endüstriyel Ağaç Tarımı Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi (ENAT A.Ş) şimdiye kadar büyük başarılara imza attı. Devletin özel endüstriyel ağaçlandırmaları teşvik ettiğini belirten ENAT A.Ş Genel Müdürü Fikret Koçak; “Bu doğrultuda girişimde bulunanlara devlet az da olsa kredi desteği veriyor ama maalesef ülkemizde, sermaye sahipleri geri dönüşümü 15-20 yıl gibi uzun süreli yatırımlara ilgi göstermiyor” diye konuştu.

Doğal ormanların üzerindeki üretim baskısının azaltılmasıyla daha iyi korunması, artan odun hammadde ihtiyacını karşılayarak dış pazarlara bağımlılığın azaltılması, ülke kaynaklarını kullanarak cari açığın azaltılması, erozyon ve karbon emisyonunun azaltılması, yeni istihdam alanları oluşturulması ve kırsal kalkınmaya katkı sağlanması için 2005 yılında TEMA Vakfı Kurucu Onursal Başkanı Ali Nihat Gökyiğit önderliğinde kurulan Endüstriyel Ağaç Tarımı Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi (ENAT A.Ş) bugüne kadar 15 bin dönüme yakın araziyi ağaçlandırırken, 2 milyon 500 adet fidan dikti. Özel sektör olarak endüstriyel ağaçlandırma yapan ilk ve tek şirket olan ENAT A.Ş Genel Müdürü Fikret Koçak ile projenin ayrıntılarını, endüstriyel ormanlarının ülkeye sağladığı ekonomik katkıları ve gelecek hedeflerini konuştuk.

  • Öncelikle ENAT A.Ş ile ilgili bize bilgi verebilir misiniz? Kuruluş amacınız nedir? Ne zaman kuruldunuz? Projenize kimler destek veriyor?

Dünyada, insan nüfusu ve odun hammaddesine olan toplam talep miktarı artmaya, buna karşılık doğal orman alanları, azalmaya devam etmektedir.  Artan talebin, sadece doğal ormanlardan sağlanacak odun üretimi ile karşılanması mümkün olmadığı gibi doğru da değildir. Türkiye’de Endüstriyel Orman Plantasyonlarının Tesisi ve Geliştirilmesi Projesi çalışmaları; 2002 yılında, TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı olan Sayın Ali Nihat Gökyiğit önderliğinde, Çevre ve Orman Bakanlığı ile İstanbul Orman Fakültesinden Prof. Dr. Melih Boydak ve Düzce Orman Fakültesinden Doç. Dr. Ali Sencer Birler’in katkılarıyla yürütülmüştür. Projenin amacı; doğal ormanlarımız, üzerindeki üretim baskısının azaltılmasıyla daha iyi korunması, artan hammadde ihtiyacını karşılayarak dış pazarlara bağımlılığın azaltılması, erozyonun ve karbon emisyonunun azaltılması, yeni istihdam alanları oluşturulması, kırsal kalkınmaya katkı sağlanması olarak özetlenebilir. Kısa adı ENAT olan Endüstriyel Ağaç Tarımı Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, 26 kurucu ortak tarafından, iki milyon TL sermaye ile 28 Mart 2005 tarihinde kurulmuştur. Halen 28 ortağı olan şirketin sermayesi 2019 yılında, 12 milyon 789 bin TL ye yükseltilmiş, 2020 yılından itibaren de şirket yatırım ve işletme giderlerini kendi gelirleriyle karşılamaya başlamıştır.

ENAT A.Ş ortakları; ANG Holding, Viem Ltd. Şti. Kastamonu Entegre A.Ş, Orma A.Ş, Çamsan A.Ş, Oyka A.Ş, Koray A.Ş, Şahinler Holding, Aztaş A.Ş, Yonsan Ege A.Ş, Borusan A.Ş, HUŞ Müh. Ltd. Şti., İvedi Ltd. Şti., Turhan Mühendislik Ltd. Şti. ile Feyyaz Berker, Murat Gigin, Şenel Yaygın, Yasemin Aslı Yalçın, Ümit Can Özdemir, Suzan Koçak, Muammer Erdoğan, İpek Bozkurt, Dilek Engin, Erdoğan Sağlam, Ahmet Torun gibi seçkin iş insanları ve doğasever vatandaşlarımız ENAT’a katılarak bu projeyi gerçekleştirmek için öncülük yaptıkları için kendilerine minnettarız.

“Bugüne kadar ağaçlandırdığımız toplam arazi miktarı yaklaşık 15 bin dönüme ulaştı”

  • ENAT A.Ş çatısı altında şimdiye kadar ne kadarlık bir ağaçlandırma yapıldı? Gelecek yıllar için hedeflediğiniz rakamlar nedir?

2005 yılında, arazi satın alarak başladığımız ağaçlandırma çalışmalarına Orman Genel Müdürlüğünden yapılan arazi tahsisleriyle devam edilmiş olup bugüne kadar ağaçlandırdığımız toplam arazi miktarı yaklaşık 15 bin dönüme, dikilen fidan sayısı ise 2 milyon 500 bin adede ulaşmıştır. Gaye çapı ve kullanım amacına göre belirlenen ve idare süresi, yani dikimden itibaren kesim yılına kadar geçen süre, sahilçamı için 16, kızılçam için azami 17-18 yıl olarak belirlenmiştir. Çünkü büyümenin pik yaptığı yıllar 16-18. yıllardır. Bu nedenle ağaçlandırdığımız sahalar, 16-18 yaşlarına geldiğinde kesilerek boşaltılmakta ertesi yıl aynı saha yeniden ağaçlandırılmaktadır. Ağaçlandırma çalışmalarımızın başladığı 2005 yılından, arazi tahsis süresi sonu olan 2049 yılına kadar gelecek yılları kapsayan üç periyotluk mastır planımızın 15 yıllık 2005-2019 dönemi tamamlanmış, yeni arazi ihtiyacımız kalmamıştır. İçinde bulunduğumuz 2020-2034 yıllarını kapsayan ikinci periyotta her yıl kesim yaşına gelen saha boşaltılıp yeniden ağaçlandırılacaktır. 2035-2049 yıllarını kapsayan üçüncü periyotta ise her yıl kesim çağına gelen saha boşaltılıp yeniden ağaçlandırılmadan, Orman Genel Müdürlüğüne teslim edilecek veya yeniden devam edilecektir. Birinci periyotta hedeflenen 2 bin 678 ton odun üretimi fazlasıyla gerçekleştirilmiştir. İkinci periyotta 116 bin 571 ton, üçüncü periyotta ise 197 bin 494 ton odun üretimi hedeflenmiştir.

“Doğal ormanların korunması için odun ihtiyacı endüstriyel ormanlardan karşılanmalı”

  • Endüstriyel orman plantasyonlarının önemi nedir? Endüstriyel ormanlar ile doğal ormanların en belirgin özellikler nedir?

Endüstriyel ağaçlandırmalar kısa sürede ince çaplı odun ham maddesi üretilmesi maksadıyla yapılır. Asırlar boyu oluşabilen, adeta açık hava müzeleri olan doğal ormanları daha iyi korumak için odun ihtiyacının büyük bir kısmının bu tür üretim ormanlarından karşılanması gerekir. Yani endüstriyel maksatlı ağaçlandırmalar doğal ormanlarımızın adeta sigortasıdır. Doğal ormanlar, ülkelerin en önemli zenginlikleridir. Biyolojik çeşitlilik, su rejimi, karbon emisyonu, erozyonunun ve iklim değişikliklerinin önlenmesi ve rekreasyon bakımlarından çok önemlidir. Yaşlanan doğal ormanlarda bakım yaparak gençleştirmeye hazırlamak ve devamlı orman formu oluşturmak için kesim yapılır. Bu kesimler neticesinde elde edilen odun miktarı ortalama olarak hektarda bir-iki metreküp iken endüstriyel ağaçlandırmalardan elde edilebilecek odun miktarı ise hektarda 35 metreküpe kadar çıkabilir.

“Endüstriyel orman plantasyonları tesislerine Karacabey’de başladık”

  • Hangi bölgelerde endüstriyel orman plantasyonları oluşturdunuz?

Endüstriyel orman plantasyonları tesislerine, 2005 yılında Bursa’nın Karacabey ilçesinde, arazi satın alarak başlandık. 2009 yılından itibaren de hem Karacabey hem de Çanakkale’nin Ezine ve Gelibolu ilçelerindeki bozuk orman alanlarından, Orman Genel Müdürlüğü tarafından tahsis edilen arazilerle devam ettik. Bugüne kadar Karacabey’de 5 bin 9 dönüm, Ezine’de 8 bin 531 dönüm, Gelibolu’da ise 1.460 dönüm ağaçlandırma yaptık. Böylece ağaçlandırma yaptığımı sahalarımızın toplam alanı 15 bin dönüme ulaştı.

“Özel sektör olarak endüstriyel ağaçlandırma yapan ilk ve tek şirketiz”

  • Günümüzde Türkiye kaç hektarlık endüstriyel orman alanına sahip? Diğer ülkelerde durum nedir?

Özel sektör olarak endüstriyel ağaçlandırma yapan ilk ve tek şirketiz. Orman Genel Müdürlüğü ise, 2015 yılından itibaren endüstriyel ağaçlandırma çalışmalarına başlayıp bu çalışmaları her yıl biraz daha artırarak devam ediyor. Diğer ülkelerde özellikle Finlandiya, Yeni Zelenda gibi ülkelerde özel sektör endüstriyel ağaçlandırmaları çok yaygındır. 

  • Özel sektörün endüstriyel ağaçlandırmalara ilgi göstermesi için devletin nasıl bir politika izlemesi gerekiyor?

Devlet özel endüstriyel ağaçlandırmaları teşvik ediyor, az da olsa kredi desteği de veriyor ama maalesef ülkemizde, sermaye sahipleri geri dönüşümü 15-20 yıl gibi uzun süreli yatırımlara ilgi göstermiyor. Proje liderimiz A. Nihat Gökyiğit’in ileri görüşü, önderliği ve saygınlığı sayesinde, Murat Gigin, Feyyaz Berker gibi iş adamları, Kastamonu Entegre, Çamsan, Orma gibi odun işleyen sanayicilerimiz ve doğasever birkaç vatandaşlarımız da kendisine inanıp yol arkadaşlığı yapmasalardı, bugün bu projeden söz edilmesi mümkün olamazdı. Kendisine bir ormancı, bir vatandaş olarak ve millet olarak minnet ve şükran borçluyuz.    

“Projenin amacı vatandaşlar tarafından iyi bilinmiyor”

  • Özel sektör dışında devletin endüstriyel ağaçlandırma yapmak için yürüttüğü çalışmalar sizce yeterli mi?

Henüz yeterli değil ama Orman Genel Müdürlüğü de ENAT modeliyle endüstriyel ağaçlandırmaları yaygınlaştırma gayreti içerisindedir. Bu projenin amacı vatandaşlarımız tarafından bilinmediği için endüstriyel ağaçlandırma yapılırken boşaltılan sahalardaki ağaç kesimlerini yanlış anlamakta ve tepki vermekteler. 16 yaşındaki ağaçların kesilmesine çok daha fazla tepki göstereceklerdir. Eğer endüstriyel ağaçlandırmalar bir an önce kurulmaz ise ya dışarıdan daha fazla odun almak zorunda kalacağız ya da odun ihtiyacımızı maalesef doğal ormanlardan karşılamak durumunda kalacağız.