Dijital Dönüşüm Platformu Başkanı ve Dijital Dönüşüm Stratejisti Levent Karadağ, yapay zekanın başta sanayi olmak üzere iş yapış şekillerimizi, alışkanlıklarımızı nasıl değiştirdiğini ve yapay zeka üretiminin, kullanımından neden daha önemli olduğunu anlattı. Elektriğin keşfiyle beraber sanayide nasıl bir devrim yaşandıysa, yapay zekada da benzer bir değişim ve dönüşümle karşı karşıya olduğumuzu ifade eden Karadağ; “Yapay zeka üretimde verimliliği artıracak, iş gücü maaliyetlerini azaltacak. Dolayısıyla elektrik gibi bir devrim yapacak. Buna adapte olunmadıkça, her sektörde büyük sorunlarla karşı karşıya kalınacak. Bu akşın önünde durmanızın imkanı yok, bu nedenle akışın önünde durmak yerine, oyunun kurallarını koyanlardan olun” diye konuştu.

İşini kaybetmek istemeyen herkesin yapay zeka ve yapay zeka uygulamalarını çok ciddiye alması gerektiğine parmak basan Dijital Dönüşüm Platformu Başkanı ve Dijital Dönüşüm Stratejisti Levent Karadağ şu açıklamalarda bulundu; “Dikkat ederseniz tüm dünyada bir ekonomik kriz var birçok yerde enflasyon artışlarıyla karşı karşıya kalıyoruz. Bütün bu enflasyonun artmasının sebebi bilginin devreye girmesi. Bilgi şirketleri, eski sanayi şirketlerini devreden çıkarıyor. Bir ekosistemdeki işler kaymaya başladı. Koca koca fabrikalar hedeflerini tutturamamaya başladılar. Dolayısıyla bizim aslında bir an önce yapay zekayı öğrenip, oradan işler üretmemiz lazım. Kısacası işleri, çalışanları ve kendimizi dönüştürmemiz gerekiyor. Dönüştüremezsek işi kapatmak zorunda kalacağız.”

  • Öncelikle dünyada da önemli bir gündem maddesi olan üretken yapay zeka ile başlamak istiyorum. Üretken yapay zeka nedir ve iş dünyasında nasıl bir kullanım alanına sahip?

Üretken yapay zekayı tanımlamadan önce kısaca yapay zekanın ne olduğuna bakmak gerekir. Yapay zeka, bilgisayarların insan benzeri zekaya sahip olma yeteneğini simgeliyor. İnsan gibi öğreniyor ancak öğrenme süresi çok daha hızlı ve öğrendiklerinden bir deneyim elde ederek yola devam ediyor. Yapay zeka veri analizi yoluyla görevlerini yerine getiriyor. O yüzden ChatGPT öncelikle 2021’i kesit aldı. Oraya kadar olan veriyi öğrendi, sonra 2022’nin eylülüne getirdiler süreyi ve şimdi o veriyi öğreniyor. Yapay zekanın en önemli özelliklerinden biri öğrenmeyi kişiye göre şekillendirebiliyor olması. Örneğin; enflasyonu 10 yaşındaki bir çocuğa göre anlat veya bunu bir genel müdüre anlat dediğinizde farklı sonuçlar sunuyor. Aslında yapay zeka, yeni bir çeşit Google. Bu sefer soru soruyor ve buna cevap alıyoruz. Üretken yapay zeka ise iş süreçlerini otomatikleştiren, iş birliğini artıran bir teknoloji. Üretken yapay zeka iş dünyasına işleri hızlandırma, veri analizi yapma, kişiselleştirilmiş öneriler sunma gibi çok önemli katkılar sağlıyor. Yani her türlü konuda sizin için üretiyor. Sizin için ürün tasarımı yapabilir, ürününüze ya da firmanıza özgün kampanya planlayabilir, taleplerinize özgün resimler yaptırabilirsiniz. İhtiyaçlarınız doğrultusunda video yapmasını, ses tasarlamasını dahi isteyebilirsiniz.

 “YAPAY ZEKA İLE İŞ SÜREÇLERİYLE İLGİLİ SAYISIZ BİLGİYE ULAŞABİLİRSİNİZ”

  • Makine özelinde bir şey söylenebilir mi? Bir makine üreticisi, üretken yapay zekadan nasıl faydalanabilir?

Makine üreticileri de yapay zekayı birçok alanda kullanabilir çünkü yapay zeka üretken, öğrenen bir zeka. Dolayısıyla büyük veriler üzerinde çalışabiliyor, görselleri analiz edebiliyor. Üretim planlamanızı, üretim raporunuzu buraya koyduğunuz takdirde sayısız bilgiye ulaşabilirsiniz. Talep tahmini, üretim eğrisi gibi verilerin yanı sıra makine nerelerde durmuş, bakım problemleri nedir gibi soruların cevaplarını da alabilirsiniz. Daha önce yaşanan arızalardan ve çalışanlardan çıkarım yapabilirsiniz. Firmalar, makine üretiminde yer alan kişileri verilerle birlikte entegre bir şekilde bu sisteme yüklediklerinde, hangi kişi ne kadar çok hata yapmış, ileride ne gibi hatalar yapılabilir ne gibi riskler doğabilir, hangi becerilere ihtiyaç var bunların hepsine erişebilirler. Hasarlı bir makineye ya da bir parçaya koyduğunuzda da bunun nasıl tamir edebileceğini söyleyebilir. Mobilya sektöründe en çok hangi kazaların yaşandığını sorarsanız, kazalar spesifiğinde neler yapılabilir, iş kazalarını önlemede nasıl adımlar atılabilir öğrenebilirsiniz. Geçmiş verilere dayanarak hem makine planlamada hem üretimi planlamada hem de iş gücü planlama konusunda çalışabilir.

“YAPAY ZEKADA, DOĞRU CEVABI ALABİLMENİZ İÇİN DOĞRU SORUYU SORMANIZ GEREKİYOR”

  • Bu durumda firmaların yapay zeka departmanları mı olması gerekecek?

Tabi ki ihtiyacı olacak. Yapay zekada, doğru cevabı alabilmeniz için doğru soruyu sormanız gerekiyor. Bu da beraberinde yeni meslek gruplarını getiriyor. İstem mühendisliği, soru mühendisliği olarak adlandırılan ve tüm dünyada hızlı bir şekilde yayılan bu meslek grubu, yapay zeka ile birlikte ortaya çıktı. Günümüzde firmalara bunun özelinde yani soru sorma özelinde eğitimler veriliyor. Bu eğitimler kapsamında öncelikle firmalar analiz ediliyor ve sonrasında firma özelinde soru kalıpları paylaşılıyor. Hatta bu soru kalıpları da satılmaya başlandı. İkincisi üretim alanında bir analiz çalışması yapılıyor. Bu analiz çalışmasında örnek simülasyonlar çıkartılıyor, bu simülasyonlar çerçevesinde firmaya ne yapması gerektiği söyleniyor. Bu göründüğü kadar zor değil hatta artık bunlar Whatsapp kullanmak kadar basit bir durum. Firmalar Youtube kanalları için ürünleriyle ya da firmalarıyla ilgili yapay zeka desteğiyle çok kısa sürede içerikler oluşturup, bunu müşterileriyle paylaşabilir. Hazırladığınız içerikleri nasıl daha yaratıcı, katılımcı, ilgi çekici bir hale getireceğinizi de sorabilirsiniz. Bu akışın önünde durmanızın imkanı yok, bu nedenle akışın önünde durmak yerine, oyunun kurallarını koyanlardan olun. Biliyorsunuz birçok sosyal medya ajansı var. Şimdi bu ajanslar gibi dijital dönüşüm ajansları, yapay zeka ajansları oluşmaya başladı. Türkiye’de çok fazla üniversite mezunu var. Küçük ölçekli firmalarda dahi üniversite mezunları çalışıyor. Özellikle yeni kuşağın bu alanda eğitilmesi gerekiyor. Bir de sektörlerin yapay zekaya daha hızlı adapte olabilmesi için, sanayide yapay zeka kulüplerinin kurulması gerekiyor. Yapay zekayı kullanan firmaların deneyimlerini, kazanımlarını anlatmaları gerekiyor. Böylece sektörlerde hızlı bir dönüşüm sağlanabilir diye düşünüyorum.

 “ASIL DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN, YAPAY ZEKANIN İŞİNİZİ KAPMASI DEĞİL, YAPAY ZEKAYI BİLENLE BİLMEYEN ARASINDAKİ REKABET”

  • Yapay zekanın birçok alanda çalışma yapabileceğinden ve beraberinde yeni meslek grupları yarattığından söz ettiniz. Yapay zekanın bu kadar çok alanda çalışıyor olması, işsizliği de beraberinde getirecek mi?

Evet maalesef getirecek. Ama önceden de bahsettiğim üzere yeni meslek gruplarını da beraberinde getirecek. Burada asıl dikkat edilmesi gereken yapay zekanın işinizi kapması değil, yapay zekayı bilenle bilmeyen arasındaki rekabet. Bir doktorun yerini, bir yapay zekanın alması zaman alacak ama yapay zeka bilen bir doktor, diğerinin yerini hemen alacak. Dünyada yapay zeka konusuyla en çok ilgilenen ülke Çin. Çin, yapay zeka ile hem verimliliği hem de girişimcilik çalışmalarıyla ülkenin ekonomik değerini artırmayı hedefliyor. Son verilere göre; biz yapay zeka ile verimlilik elde etme anlamında dünya sıralamasında ilk 40 ülke arasında yokuz. Dolayısıyla bizim aslında bir an önce yapay zekayı öğrenip, oradan işler üretmemiz lazım. Kısacası işleri, çalışanları ve kendimizi dönüştürmemiz gerekiyor. Dönüştüremezsek işi kapatmak zorunda kalacağız.

“YENİ DÜNYANIN ELEKTRİĞİ YAPAY ZEKA”

  • Sanayide gelecek 5 yılda yapay zekanın nasıl etkilerini göreceğiz?

Yeni dünyanın elektriği yapay zeka bunu vurgulamak gerekiyor. Elektrikle beraber sanayide nasıl büyük bir devrim olduysa, yapay zekada da benzer şeyleri göreceğiz. Yapay zekayla beraber bazı işler otomatikleşecek. Dolayısıyla işler daha verimli ve hızlı yapılabilecek. Bazı iş alanlarındaki işler kaybolacak. Yapay zeka üretimde verimliliği artıracak, iş gücü maaliyetlerini azaltacak. Dolayısıyla elektrik gibi bir devrim yapacak. Buna adapte olunmadıkça, her sektörde büyük sorunlarla karşı karşıya kalınacak. İşinizi kaybetmemek için yapay zeka ve yapay zeka uygulamalarını çok ciddiye almanız gerekiyor. Dikkat ederseniz tüm dünyada bir ekonomik kriz var birçok yerde enflasyon artışlarıyla karşı karşıya kalıyoruz. Bütün bu enflasyonun artmasının sebebi bilginin devreye girmesi. Bilgi şirketleri, eski sanayi şirketlerini devreden çıkarıyor. Bilgi dönemine girdiğimiz için tüm dünya sıkıntıda. Bir ekosistemdeki işler kaymaya başladı. Koca koca fabrikalar hedeflerini tutturamamaya başladılar. Türkiye için de geçerli bu durum. Sen televizyon üretiyorsun, araba üretiyorsun ama öbür firma yapay zeka işleriyle ihracat yapmaya, yapay zeka modelleriyle bu işleri yapmaya başlıyor. Elbette burada kazanan yapay zeka tarafında kalanlar oluyor. Olaylar çok farklı bir noktaya evriliyor. Bazı firmalar günümüzde oryantasyon süreçlerini yapay zekayla gerçekleştiriyorlar. Firmalarında artırılmış gerçeklik departmanları kurdular. Örneğin; bir kaynak ustası işe alınacaksa, o kişi 10 gün kadar VR gözlüklerle kaynak yapıyor. Orada bir başarı elde ederse, işe alımı gerçekleşiyor.

“KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASIYLA İLGİLİ CİDDİ YAPTIRIMLAR OLACAK”

  • Yapa zeka ile ilgili yasalar neler peki? Dünyada bu anlamda ne tür adımlar atılıyor?

Almanya, Avrupa Birliği çerçevesinde bir toplantı yaptı, yapay zekayla ilgili yasalar çıkartacaklar. Özellikle kişisel verilerin korunmasıyla ilgili ciddi yaptırımlar olacak. Yapay zekayla ilgili yaptığın bir işi AB ülkelerine satıyorsan ve bu sattığın üründe kişisel haklara zarar veren bir durum yaşanırsa, global cironun yüzde 2,5-3’üne kadar ceza kesilmesini öngörüyor yasa. İngiltere ve ABD’de de ayrıca çalışıyor bu konuya. Ülke olarak Avrupa’ya çok fazla iş yapıyoruz dolayısıyla bu yasalar direkt olarak bizleri ciddi anlamda etkileyecek.

“SİBER GÜVENLİK ÖNLEMLERİNİZİ ALMADIĞINIZ TAKDİRDE CİDDİ SIKINTILARLA KARŞI KARŞIYA KALABİLİRSİNİZ”

  • Yapay zekanın sağladığı avantajlardan bahsettik. Peki yapay zeka ile ilgili riskler neler?

Elbette gizlilik ve güvenlik sıkıntılarını gündeme getiriyor. Bu konuda hassasiyet göstermeye çalışıyor. Dünyada kişisel verilerin korunması konusu üzerinde çok duruluyor. Birkaç ay önce Biden özellikle teknoloji firmalarının üst düzey yöneticilerini çağırarak bu konuyla ilgili bir toplantı yaptı. Yapay zeka mümkün olduğunca kişisel verilerinizi almak istemiyor. Kişisel verilerinizi verdiğinizde bu veriyi tutmak istemiyor. Örneğin; Cumhuriyet Bayramı sebebiyle Atatürk resmi çizmesini istedim, kişisel veriye girdiği için çizmedi. Ya da ben sizin kişisel verinizi, fotoğrafınızı yükledim ChatGPT’ye, bu kimdir diye sorduğunuzda cevap vermiyor. Ya da ChatGPT’ye iş yerinizle ilgili bir Excel dokümanı yüklediğinizde, programı kapattığınız zaman dosyayı siliyor. Veriyi tutmuyor. Buradaki en dikkat edilmesi gereken nokta güvenlik riskleri diğer taraftan bu işe yapay zekaya adapte olmadığınız sürece iş verimliliğinizi işinizi kaybetme olasılığınız yüksek. Siber güvenlik önlemlerinizi almadığınız takdirde ciddi sıkıntılarla karşı karşıya kalabilirsiniz ama daha da büyük risk işinizi kaybedebilirsiniz. Ya da iş gücünüz artabilir ama müşterinizi kaybedebilirsiniz.