Tek Tek Dağları Milli Parkı, Mezopotamya’da yer alması sebebiyle birçok medeniyete ev sahipliği yapmış önemli bir bölge. Gerek ulusal, gerekse uluslararası öneme sahip olan milli parkın özellikle güneyinde çok sayıda yeraltı şehri, manastır, kilise ve mağaranın yanı sıra, önemli tarihi ve arkeolojik değerler ile birinci derece arkeolojik sit alanları bulunuyor.

Şanlıurfa’nın güneybatısında bulunan Tektek Dağları üzerinde 19 bin 335 hektarlık bir alanı kapsayan Tektek Dağları Milli Parkı’nı diğer milli parklardan ayıran en önemli özelliği, sahip olduğu tarihi ve arkeolojik kalıntılar. 801 metre yüksekliğe sahip olan Tektek Dağları, Viranşehir ile Harran Ovası arasında kuzey güney doğrultusunda uzanan kıvrım dağları olarak biliniyor.

Üzerinde taşıdığı flora ve fauna zenginliği nedeniyle 2007 yılında milli park ilan edilen alan Şuayip Şehri, Soğmatar Harabelerini, Senem Mağarasını içinde barındırıyor. Korunan alan statüsünde yer alan Tek Tek Dağları Milli Parkı, Türkiye’de yoğun olarak ziyaretçi ağırlayan bölgelerden bir tanesi.

ESKİ İNSAN ŞEHRİ: ŞUAYB ANTİK ŞEHRİ

Milli Park içinde yer alan Şuayb Antik Şehri, Geç Roma dönemine tarihlenen bir yerleşim yeri. Hz. Şuayb’ın bir dönem burada yaşadığına inanıldığı için antik kent ismini bu rivayetten alıyor. Günümüzde de bölgedeki bir mağara Şuayb Peygamberin makamı olarak ziyaret ediliyor. Uzmanların farklı tarihlerde yapmış olduğu araştırmalar sonucu ortaya çıkan ortak görüş; Şuayb Şehri isminin Arapçada “Eski İnsan Şehri” anlamına geldiği ve bu yerleşim içinde yer alan evlerin ise Harran Ovası’nda yaşayan insanların yazlıkları olduğu şeklinde. Buradaki evler tipik Roma evleri tarzında yapılmış olup üçgen alınlıklı, çatılı ve etrafı duvarla çevrili bir avlu ve evin altında yer alan ana kayaya oyulmuş bir kilerden oluşuyor. Her evin içinde bir su kuyusu bulunuyor. Evlere girişler avlu duvarlarında yer alan kapılardan yapılıyor ve bu kapılar ızgara planlı sokaklara açılıyor.

HARRANLILARIN AY VE GEZEGEN TANRILARI İÇİN TAPINDIKLARI BİR KÜLT MERKEZİ

Şuayip Antik Şehrinin 16 kilometre kuzeyinde bulunan Soğmatar Harabeleri ise milli park içinde yer alan bir diğer önemli antik alan. Harran Sin kültürüne ait kalıntıların yer aldığı bölgede Süryanice kitabeler bulunuyor. Bu alanı önemli kılan ise Asur ve Babil temelli gezegenlere tapan Pagan dini ve baş tanrısı Marelahe’nin merkezi olması. M.S 2. yüzyıla tarihlendirilen Soğmatar Antik Kenti, Abgar Krallığı döneminde, Harranlıların ay ve gezegen tanrıları için tapındıkları bir kült merkezi olduğu bilimsel olarak tespit edilmiş. Soğmatar kült yerinde; ay tanrısı Sin’e tapınılan bir mağara, yamaçlarında yer yer tanrı kabartmalarının ve zemine kazılmış yazıtların olduğu bir tepe, altı adet kare ve yuvarlak planlı mozole, iç kale ve ana kayaya oyulmuş çok sayıda kaya mezarı bulunuyor.

Ayrıca, Soğmatar harabelerinin 11 kilometre kuzeyinde ve Tektek Dağları üzerinde bulunan Senem Mağaralarında, Hristiyanlığın ilk yüz yıllarından kalma kaya oyma yapılar ve mimari kalıntılar bulunuyor

MİLLİ PARK ALANININ BÜYÜK BİR BÖLÜMÜNDE MENENGİÇ BİTKİSİ BULUNUYOR

Tabiat turizmi açısından büyük önem taşıyan ve yılın büyük bir bölümünde yüksek hava sıcaklıklarına sahip olan milli park ve çevresi özellikle tabiat turizminde öne çıkıyor. Tek Tek Dağları Milli Parkı’nda yapılan araştırmalar sonucunda bölgede 272 bitki ve 172 hayvan türü tespit edilmiş. Türkiye bitkilerinin yaklaşık yüzde 30-35’nin yayılış gösterdiği Güneydoğu Anadolu Bölgesi ayrıca bazı tarım bitkilerinin gen merkezi olarak biliniyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 304 endemik tür olduğu belirlenmiş durumda ve bunlardan 58 tanesi Şanlıurfa ili çevresinde yetişiyor. Milli park alanının büyük bir bölümünde menengiç bitkisi (pictacia terebinthus L.) yayılış gösteriyor. Alan otsu türler açısından da oldukça zengin. Yöreye endemik olan Peygamber çiçeğinin (centaurea) 138 yıl sonra ortaya çıkması da büyük önem arz ediyor. Bunun dışında, gelincik (Papaver rhoes), kekik (Tymus sp.), sütleğen (ephorbia sp.), köy göçüren (circium arvense) ve papatya milli park içinde sıklıkla karşılaşılan bitki türlerini oluşturuyor.

YABAN HAYATI GÖZLEMCİLİĞİ İÇİN TERCİH EDİLİYOR

Yaban hayatı gözlemciliğinin de yapıldığı Tek Tek Dağları Milli Parkında, ceylan, varan, vaşak, tavşan, tilki, kurt, toy, mezgeldek, kınalı keklik, turna, şahin, çilkeklik, atmaca, üveyik, kaya güvercini, kızkuşu, tepeli toygar, bağırtlak, karga, leylek, ibibik, sığırcık ve serçe yaşamanı sürdüren hayvanlardan.

Milli Park sahasının kuzeyinde Rüstüm Dere ve kuzeyindeki küçük akarsuların açtığı kanyon vadiler bulunuyor. Bu vadiler yüzde 40’ı aşan eğimli dik yamaçları ve menderesler çizen akarsularıyla tipik bir kanyon vadi görünümüne sahipler. Rüstüm Dere Kanyon Vadisi sahip olduğu jeomorfolojik özellikler açısından Milli Park sahasının en ilgi çekici alanını oluşturuyor.